Σε ποσοστό >90% η κιρσοκήλη αφορά τον αριστερό όρχι κι αυτό πιθανότατα έχει να κάνει με το γεγονός ότι η αριστερή σπερματική φλέβα εισέρχεται κάθετα, υπό γωνία δηλαδή 90 μοιρών στην αριστερή νεφρική φλέβα, που είναι ένα σύστημα υψηλότερων πιέσεων, και αυτό με τη σειρά του προκαλεί επιβράδυνση της ροής του αίματος από τον όρχι προς το κέντρο και στάση.

Η κιρσοκήλη είναι μια αρκετά συχνή πάθηση. Η τυπική ηλικία εμφάνισης της είναι τα 15 με 25 έτη. Υπολογίζεται ότι 12-15% των ανδρών έχουν κιρσοκήλη. Το ποσοστό αυτό είναι πολύ μεγαλύτερο στους άνδρες με υπογονιμότητα, με δυσκολία δηλαδή να αποκτήσουν παιδί.

Ο μηχανισμός με τον οποίο η κιρσοκήλη προκαλεί υπογονιμότητα έχει πιθανότατα να κάνει με τη στάση του αίματος και την τοπική αύξηση της θερμοκρασία στον όρχι καθώς και τη συσσώρευση τοξικών μεταβολιτών. Όλα αυτά φαίνεται πως επηρεάζουν τη διαδικασία της σπερματογένεσης κατι που αποτυπώνεται στο σπερμοδιάγραμμα, όπου η κιρσοκήλη έχει αρνητική επίδραση στη συγκέντρωση των σπερματοζωαρίων, στην κινητικότητα τους αλλά και στις φυσιολογικές μορφές.

Το κλειδί για τη διάγνωση της κιρσοκήλης είναι η καλή φυσική εξέταση κι ο υπερηχογραφικός έλεγχος του οσχέου με τη χρήση έγχρωμου Doppler. Κατά την κλινική εξέταση ο ασθενης πρέπει να εξετάζεται στην ύπτια και στην όρθια θέση ενώ απαραίτητη είναι η εξέταση του οσχέου κατά τη δοκιμασία Valsava. 

Τα συμπτώματα της κιρσοκήλης συνήθως σχετίζονται με το βαθμό της χωρίς ωστόσο αυτό να ειναι απόλυτα απαραίτητο. Έτσι ενώ ειναι πιθανό ότι ασθενείς με μεγάλου βαθμού κιρσοκήλη θα παραπονεθούν για συμπτώματα όπως αίσθημα βάρους ή καυσού στον όρχι, ιδιαιτέρως ύστερα από φυσική καταπόνηση, προς το τέλος της ημέρας ή επειτα από πολλές ωρες σε καθιστή θέση, ενδέχεται κάποιοι που έχουν μεγάλου βαθμού κιρσοκήλη να μην έχουν κανένα σύμπτωμα ενώ άλλοι με μικρότερου βαθμού να βιωνουν συμπτωματα.

Η κιρσοκήλη χρήζει αντιμετώπισης όταν:

• αρχίζουν να επηρεάζονται οι παράμετροι του σπερμοδιαγράμματος
• ο αριστερός όρχις αρχίζει να υπολείπεται σε μέγεθος σε σχέση με τον δεξί
• ο ασθενής έχει μια σχετικά μεγάλου βαθμού κιρσοκήλη κι έντονα συμπτώματα
• το ζευγάρι διερευνάται για υπογονιμότητα και δεν έχει βρεθεί άλλη αιτιολογία 

Η θεραπεία της κιρσοκήλης ειναι κατά βάση χειρουργική και έγκειται στην απομόνωση, στη διακοπή δηλαδή της κυκλοφορίας του αίματος των διατεταγμένων σπερματικών φλεβών. Διάφορες τεχνικές έχουν δοκιμαστεί κι αυτή που φαίνεται πως έχει τα καλύτερα αποτελέσματα είναι η χαμηλή υποβουβωνική απολίνωση με τη χρήση οπτικών μέσων (loops ή μικροσκοπίου) για τη μεγέθυνση του οπτικού πεδίου.

Η επιβάρυνση από την επέμβαση είναι σχετικά μικρή κι ο ασθενής παίρνει εξιτήριο την ίδια ή την επόμενη ημέρα.